Zelfbinder
De werking van de zelfbinder.
Het graan wordt middels wieken en torpedo ingevoerd, door de maaibalk gesneden en de opvoer naar het knoopapparaat wordt door middel van 3 doeken. De schoven worden automatisch van een bindtouw voorzien. Het werd aangedreven door kettingen via het loopwiel, als het door paarden werd voort-getrokken. Later werd het aangedreven door de aftakas van de tractor. De maaibalk is 6 voet.
Zo rond 1919/ 1915 kwamen de gras- en graan maaimachines op de boerderijen, en later de zelfbinders. Deze machines werden eerst nog voortbewogen door paarden. Het was zwaar werk voor de paarden die dat moestem voorttrekken, bijna altijd met drie paarden. Een tiental jaren later kwam er een benzinemotor op te staan, die het maai en bind mechanisme aandreven. Dat bracht heel veel verlichting voor de paarden, zij hoefden dan alleen de machine nog vooruit te trekken.Latere type’s werden door de tractor getrokken en aangedreven via de aftakas.
Kort na de oorlog kwamen de combi’s uit Amerika naar Nederland, eerst door een tractor getrokken en later zelfrijdend
Deze zelfbinder is gebouwd in Polen in het jaar 1976. Er werd toen al lang gemaaid met maaidorsers. In Polen zijn deze machines nog heel lang doorgebouwd, In het communistische Polen was geen werkeloosheid, de fabrieken produceerden gewoon door, en de machines werden op het fabrieksterrein opgeslagen.
Het knoopapparaat in slowmotion.
Het knoop apparaat was en wonder van techniek en was ook het zwakke punt en moest daarom vaak bijgesteld worden. Het touwtje knapte of de knoop werd niet goed gelegd en dan werd de graanschoof er los uitgeworpen.
Het verhaal van de Poolse bruid.
Een boerenzoon van de Veluwe was getrouwd met een Poolse vrouw. De ouders van deze vrouw hebben in polen een kleine boerderij met wat vee. Er wordt ook graan geteeld. Deze werd tot enkele jaren terug met een zelfbinder, bouwjaar 1976, geoogst. Ook in polen werd de zelfbinder verdreven door maaidorsers. Hierdoor is de zelfbinder buiten bedrijf geraakt. Het vervolg: naar de schroothoop! Echter is hier door de boerenzoon uit Holland een stokje voor gestoken. De machine was nog steeds bedrijfsklaar. Een mooi project voor de diverse nostalgische oogstdagen die hier bij ons populair zijn. Met een aanhanger en een 4WD auto is de machine naar Nederland gekomen. Met hetzelfde transport is ook nog een getrokken maaibalk meegenomen. De binder werd van de kwetsbare onderdelen, zoals kleden en haspel, ontdaan en alles opgeslagen. Echter er kwam een kink in de kabel nadat het huwelijk van de boerenzoon en de POOLSE BRUID op de klippen was gelopen! De interesse voor de binder verdween nadat deze aan de straat was gezet. Het volgende doel was: Schroothoop! Echter kwam de transactie met de schroothandelaar maar niet rond. Ondertussen stond de machine weg te kwijnen.Na een tweetal jaren heeft de toenmalige eigenaar ons museum ontdekt. Nadat er wat foto’s waren gestuurd was onze interesse gewekt. Een zelfbinder zou prachtig in onze landbouwcollectie passen. De getrokken maaimachine zat bij de deal in. Na inspectie van de machine werd duidelijk dat het verblijf in de buitenlucht zijn sporen had nagelaten. Echter niet dusdanig dat hij niet meer te redden was. Waarschijnlijk zou met wat kruipolie en hier en daar een lagertje de zaak te redden zijn. Zo gedacht zo gedaan. Gelukkig waren de kwetsbare onderdelen altijd opgeslagen gebleven en goed te restaureren. Zo is in januari 2016 de zelfbinder naar het museum in Dronten gekomen.
Al met al hebben wij nu een bedrijfsklare zelfbinder. Hopelijk zal hij de komende jaren nog veel nostalgisch werk verrichten.
Een anekdote
De een vond het wel goed gaan, maar de ander vond het maar knoeiwerk. Op een gegeven moment vroeg een al wat oudere boer het volgende. “Ik zou nu wel eens willen weten en zien waar die man zit die zo vlug die graanschoven kan binden” Hem werd verteld dat dit niet een man was die dat deed maar dat de machine dat deed. Zijn antwoord daarop was, “Je kunt mij veel vertellen, maar dat is onmogelijk dat die machine dat doet” Er werd gestopt en hij werd er bijgehaald, dat hij zich kon overtuigen dat er geen man verborgen zat. Hoe hij ook keek en zocht hij zag die man niet zitten, maar ondanks bleef hij volhouden, dat de machine geen schoof kon binden.
